تنها یک دقیقه

داشتن تفريحات سالم از نياز هاي يک خانواده و يک جامعه سالم است.تفريحات نقش موثري در شادابي جامعه دارند و وجود آن در رده هاي مختلف جامعه به نشاط اجتماعي منجر خواهد شد.

انسان به صورت فطري همان طور که به غذا، خواب، نظافت، استراحت و نوشيدني نياز دارد همان‌طور نيز نيازمند به تفريح و سرگرمي سالم نيز هست؛ هيچ‌کس نمي‌تواند اين نياز فطري و طبيعي انسان را انکار نمايد.شادي حالت مثبتي است که در انسان به وجود مي‌آيد و در مقابل غم و اندوه قرار دارد. به معناي ديگر، شادي را به شاد کردن، فرح و خوشي، تفريح کردن و تفرج معنا مي‌کنند.نوع تفريحات ما به عنوان يک رفتار فرهنگي برگرفته از فرهنگ ماست.لذا با توجه به اينکه فرهنگ ديني ما بر تفريحات سالم به لحاظ روحي و جسمي تاکيد فراوان دارد بايد مجموعه اي از تفريحات سالم را طراحي و به جامعه معرفي نماييم.اسلام دين نشاط و شادابي است و همه انسانها را به بهره مندي از لذايذ حلال دنيايي توصيه مي کند.اسلام با شادي انسانها هيچ مشکلي ندارد اما براي حفظ سلامت و کرامت انسانها و جامعه قيودي را براي آن در نظر گرفته است که هرگز به معناي مخالفت با شادي نيست.همه مسئولين و متوليان فرهنگي کشور وظيفه دارند متناسب با سبک زندگي اسلامي الگوي تفريح و شادي سالم را به جامعه معرفي کنند تا جوانان و نوجوانان در منجلاب برخي تفريحات ناسالم گرفتار نشوند. لزوم داشتن تفريحات سالم در روايات بسياري آمده است از جمله حضرت علي(ع) مي‌فرمايد: مؤمن را سه وقت است؛ وقتي که در آن با پروردگار خود راز و نياز مي‌کند، وقتي که به حساب نفس خود مي‌سد و وقتي که به لذت حلال و خوش مي‌گذراند.

حجت الاسلام سيدجواد موسوي هوايي، در مورد جايگاه شادي در اسلام مي گويد:"تفريح و شادي موجب انبساط خاطر انسان و جلاي درون از غم و ناراحتي مي‌گردد، شادي کردن براي انسان يک امر ضروري بوده، موجب ايجاد آرامش و احساسات مثبت در انسان مي شود.در آيات و روايات ملاکهايي براي شادي و تفريح درست که موجب اغفال انسان نشود بيان شده است که هم روح و ايمان را حفظ مي‌کند و لذت جسمي و روحي را با هم نصيب انسان مي‌گرداند.از آيات و روايات اسلامي اين گونه برداشت مي‌شود که تفريح و شادي نبايد به گناه و معصيت آلوده باشد. يعني موجب آزار و اذيت ديگر مؤمنين نشود، تمسخر و استهزاي کسي نباشد، لهو نباشد و البته شادي کننده نيز در تفريح و شادي ميانه‌رو بوده و حد اعتدال را نگه دارد که ملتزم بودن به اين شرايط باعث نشاط روح و سلامتي بدن و عدم ايجاد دشمني‌ها و سرمستي‌ها خواهد شد".

حيدر توراني استاد دانشگاه در تعريف خود از تفريح سالم مي گويد:"هر تفريحي که به حرام خدا نينجامد تفريح سالم است و اصلا لزومي ندارد که بابت آن هزينه‌هاي سنگين پرداخت شود.سبک زندگي به آداب، مهارت‌ها و فرهنگ زندگي باز مي‌گردد.انسان‌ها آن گونه که مي‌انديشند و اعتقاد دارند رفتار مي‌کنند و سبک زندگي همان روشهايي است که براي رسيدن به اهدافمان در زندگي اتخاذ مي‌کنيم، بنابراين براي داشتن سبک زندگي اسلامي – ايراني بايد ابتدا اعتقادات و مباني فکري‌مان را بر اساس انديشه‌ها و آراء اسلامي بنا کنيم آن زمان است که همه‌ رفتارهاي ما اسلامي مي‌شود.جامعه ايراني ما با اسلام عجين شده است.در راستاي الگوي تفريح سالم بايد به مشترکات تفريحي تمام جوامع توجه کنيم؛ زيرا شاد زيستن در تمام جوامع امر پسنديده‌اي است".

دولت ها وظيفه دارند زمينه را براي بهره مندي خانواده ها و افراد از تفريحات سالم فراهم سازند به گونه اي که هزينه هاي زيادي به خانوار ها تحميل نگردد.غلامرضا استيفا جامعه شناس در اين باره معتقد است:"امروزه پرداختن به تفريحات جزء سبد هزينه‌ خانواده‌هاي ما نيست و اولويت اول در سبد هزينه‌ خانوار تعيين مايحتاج و نيازهاي اوليه خانواده است، بنابراين افراد ترجيح مي‌دهند زماني را براي تفريح بگذارند که امکان مالي آن را داشته باشند، اين در حالي‌است که براي روي آوردن خانواده‌ها و جوانان به تفريح سالم بايد امکانات تفريحي با هزينه‌ کم يا به صورت رايگان در اختيار آنان قرار گيرد".

به عنوان مثال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بايد در فرهنگسراها امکانات بيشتري را فراهم کنند و کانون‌هاي جهانگردي نيز اردوهاي گردشگري با هزينه بسيار کم را براي جوانان فراهم کنند تا هم بتوانند جوانان را در محيط‌هاي بيرون از خانه و در جمع گروه همسالان خود قرار دهند و هم جنبه‌هاي آموزشي مورد نظر را برايشان ايجاد کنند.نهادهاي متولي بايد با ايجاد برنامه‌هاي بلند مدت، هزينه‌ها را از جامعه بگيرند و دوباره به جامعه بازگردانند و اين‌گونه نيازهاي تفريحي جوانان را که از لحاظ مالي شرايط مناسبي را ندارند فراهم کنند.بايد گزينه‌ها و امکانات تفريحي متعدد باشد تا جوان از جهت‌هاي مختلف به صورت درست سرگرم شود و زمينه پرداختن به مشکلات وعوامل مشکل ساز اجتماعي محدود شود و جوانان به مسائل ضد ارزشي روي نياورند تا زندگي سالمي را داشته باشند و زمان‌شان را به طور سالم بگذرانند.

انواع تفريحات سالم

رفتن به محيط‌هايي همچون جنگل، پارک، نمايشگاه‌ها، موزه‌ها، شرکت در گردهمايي‌هاي فاميلي و گروه‌هاي همسالان، رفتن به سينما، تئاتر و گردهمايي‌هاي دانشجويي از انواع تفريحات سالم است که هزينه کمي دارد، ولي بايد براي انجام آنها برنامه ريزي‌هاي لازم صورت پذيرد.امکانات تفريحي در جامعه‌ ما محدود است و بايد افزايش امکانات تفريحي در دستور کار نهادهاي مسئول و متولي اين امر قرار گيرد.شهرداري‌ها متولي تأمين نواحي گردشگري و تأمين اوقات فراغت در جامعه هستند و به دليل اينکه شهرداري يک نهاد مردمي است و هزينه‌اش را مردم تامين مي‌کنند بايد در راستاي خدمت رساني ايجاد الگوهاي تفريحي سالم براي مردم را در برنامه‌هاي اصلي خود قرار دهد.از جمله تفريحات سالم ديگر گردش و سفر است که قرآن در گردش و تفريح به دو نکته اشاره دارد يکي اينکه گردش و تفريح بدون انديشه و تفکر و بدون عبرت و پندپذيري نباشد و دوم اينکه باعث آلوده شدن انسان به گناهان ديگر نشود. از جمله تفريحات مؤمنين که سيره پيامبر بزرگوار اسلام (ص) و امامان (ع) بوده است شوخي و بازي با همسر، بازي با کودکان و نماز شب بوده است که مورد آخر باعث نشاط دروني مي‌شود.

يکي از مشکلاتي که جامعه ما امروز با آن روبه رو است خلاء فرهنگي در خصوص چگونگي ابراز شادي است. حجت الاسلام سادات منصوري،رئيس مرکز پاسخگويي به شبهات ديني در مورد چگونگي ابراز شادي در جامعه مي گويد:"متأسفانه در جامعه زياد در مورد اين مسئله کار نشده که دلايل تاريخي و جامعه شناختي متعددي دارد. ما در ايام سوگواري به خاطر سنن طولاني که از نسلهاي گذشته به ما رسيده، مي دانيم چگونه عزاداري کنيم اما در ابراز شادي هميشه راههاي افراط و تفريط را
مي رويم و به آن راه حل ميانه که مورد پسند شرع و سنتها و فرهنگ جامعه کشورمان باشد کمتر دست يافته ايم.ابراز شادي تقليدي هم نيست و ما
نمي توانيم از ديگران يا کشورهاي همسايه و کشورهاي شرقي و غربي تقليد کنيم و مثل چين و ژاپن و…کارناوالهايي به راه بيندازيم؛ بلکه بايد بر اساس سنتهاي جامعه خود روش درست ابراز شادي را با توجه به فرهنگ ايراني-اسلامي خود بازسازي کنيم که جامعه شناسان و متوليان فرهنگي بايد بر روي اين مسئله کار کرده و به جامعه آموزش درستي در زمينه ابراز شادي دهند".

وي با تاييد اين مطلب که ما الگوي مناسبي در ابراز شادي نداريم،مي گويد:"اين خلأ منجر به اين شده است که در جامعه شاهد الگوگيري از فرهنگ هاي ديگر باشيم که همراه با سلايق شخصي رفتارهاي نامناسبي را به اسم شادي انجام مي دهند که فاقد پشتوانه فرهنگي و اعتقادي است.يک انقطاع فرهنگي در ابراز شادي در جامعه ايران به وجود آمده است. از صد سال پيش تا کنون ما آموزش شادي را نداريم اما قبل از آن متناسب با خرده فرهنگهاي ايراني، اشکال مختلف شادي را داشتيم اما متأسفانه در يک قرن اخير يک انقطاعي حاصل شده و ما از سنتهاي گذشته اطلاعي نداريم و همه را مي خواهيم تقليدي به دست آوريم که اين الگوي تقليدي با روح جامعه ما سازگاري ندارد و بايد الگوهاي ابراز شادي در ايران بازسازي شوند".

براي تعريف يک الگوي مناسب و سالم براي تفريح و اوقات فراغت نيازمند همکاري همه دستگاه‌هاي اجرايي هستيم چرا که تفريحات سالم همانند قطعات پازلي هستند که بايد در کنار يکديگر قرار بگيرند تا هدف اصلي تشکيل شود.براي رسيدن به مطالبه مقام معظم رهبري در حوزه سبک زندگي بويژه ارائه الگوي تفريح سالم بايد بتوانيم داشته‌هاي خودمان را که سرشار از فرهنگ غني ايراني- اسلامي است براي نوجوانان و جوانان نهادينه کنيم تا ضمن جلوگيري از ترويج فرهنگ غربي در کشور، برنامه هاي سالم و متناسب با فرهنگ کشور خودمان را به آنها ارائه کنيم.

نکته مهم ديگر در بحث تفريحات سالم توجه به روحيات و نياز هاي نوجوانان و جوانان است.هر مرحله از زندگي و هر رده سني تفريح خاص خود را مي‌طلبد و با توجه به اينکه خصلت انسان‌ها همواره زياده خواهي و برتر خواهي است بايد بتوان خواسته‌هاي جوانان و نوجوانان را مديريت کرد و تفريحات سالم متناسب با گروه سني شان را به آنان معرفي کرد.بايد زمينه‌هاي تفريح کردن در جامعه و محيط فراهم باشد و محرک‌هاي بيروني، تشويق پدر و مادر،‌ اعتماد به فرزندان و ايجاد فرصت براي جوانان اززمينه‌هاي تفريح کردن در جامعه‌اند و تنها کافي است تا نظارت توسط خانواده‌ها و مديران و مسئولان انجام گيرد. تفريحات بايد تا حد امکان متنوع باشند تا پس از يک دوره زماني، زدگي را در فرد ايجاد نکنند و همواره تازگي خود را حفظ نمايند.

در حال حاضر هرکسي تفريحات را به سليقه خود تعريف و اجرا مي کند. در اين روند طبيعي است که تعداد بسياري به خطا مي روند و در نتيجه تاوان آن را کل جامعه مي پردازد. در حالي که اگر مسئولان متولي اين امر، تفريحات را در چارچوب شرع و عرف و فرهنگ مردم تعريف و آن را اجرا کنند احتمال آزمون و خطا بسيار پايين مي آيد.