آموزش به اسم سرگرم سازی
یادتان هست در دوران مدرسه هر از گاهی برای برخی از درسها ما را به اتاق فیلم می بردند و تعدادی فیلم مرتبط با درس بهمان نشان می دادند؟آن موقع ها از اینکه مجبور نیستیم به روال روتین کلاسها درس را یاد بگیریم حسابی ذوق می کردیم! جتی تعدادی از بچه ها بودند که با تنقلات در این کلاسها حاضر می شدند.
استفاده از وسایل کمک آموزشی در کنار آموزش های سنتی به وسیله معلم، نتیجه بررسی های پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت است. تحقیقاتی که البته یکی از موثرترین ابزارهای یادگیری در کودکان را همین جعبه جادویی یا تلویزیون معرفی می کند.
جعبه ای که از روز آغاز به کارش آنقدر توجهات را به خود جلب کرد، که دیگر سایر موضوعات مورد علاقه و توجه به حاشیه رانده شد. جایگاهش در خانه آنقدر بالا رفت که بهترین جای منزل به آن اختصاص پیدا کرد و زندگی های خانوادگی امروز حول محور آن ادامه یافت. دیگر گذشت دور پدر بزرگ و مادر بزرگ جمع شدن و شاهنامه و گلستان خواندن و کشمش و گردو سوا کردن! اینبار همه نگاه ها به یک نقطه معطوف شد و مسیر دهان برای خوردن چیپس و پفک را هم به زور پیدا کردیم!
اگرچه به واسطه ظهور اینترنت، فضای اندکی خانوادگی و دور تلویزیون جمع شدن نیز محدود تر و شخصی تر از قبل شده است، اما تلویزیون کماکان یکی از محورهای دور هم بودن محسوب می شود. البته کارکرد دیگری که تلویزیون دارد، نشاندن کودکان پای برنامه های آن و سراغ بقیه کارها رفتن است، بدون اینکه نگران باشیم کودک ذره ای مزاحم مان شود!
از سال گذشته نیز به لطف نام گذاری شبکه دوم سیما به شبکه کودک و امسال نیز با راه اندازی شبکه پویا نمایی دیگر نیاز بسیاری از خانواده ها به تهیه لوح های فشرده فیلم و کارتون نیز مرتفع شده است و بیشتر این برنامه ها توسط رسانه ملی خودمان پخش می گردد.
نگاهی به کنداکتور برنامه های این شبکه که بیندازیم با برنامه های مختلفی رو به رو می شویم که سعی شده است بیشتر از تولیدات داخل باشد اما طبیعی است که به دلیل محدود بودن آثار تولید شده در ایران، این شبکه که از هشت صبح تا ساعت24 برنامه پخش می کند را نمی تواند تامین کند، لذا پخش انواع و اقسام پویا نمایی ها در کنار تعداد محدود آثار ایرانی اجتناب ناپذیر است.
اگر نگاهی به کنداکتور برنامه های این شبکه در طول هفته بیندازیم، به خوبی متوجه نوعی بی نظمی و بی هدفی در برنامه ها می شویم.
برنامه های این شبکه نیز تکرار دارند و معمولا صبح ها می شود برنامه های عصر روز قبل را مشاهده کرد. آن هم برنامه هایی که ده ها بار پیش از این از شبکه کودک و قبل از آن تقریبا از اکثر شبکه ها پخش شده است! طوری که در دو هفته پشت سر هم می توان بارها پلنگ صورتی و تام و جری و پت و مت تکراری تماشا کرد و همین طور شکرستان و شنگول آباد و پهلوانان!
نکته مهمی که در برنامه های تولید داخل نیز مورد توجه است مورد علاقه بودن این برنامه ها برای والدین بیش از کودکان است. به نحوی که برنامه ای چون شکرستان را بیش از آنکه کودکان بپسندند بزرگسالان تماشا می کنند، یا فیلمهایی چون پادشاهان بنی اسرائیل که معمولا از ساعت 9 شب به بعد پخش می شود، بیشتر مورد علاقه بزرگسالان است. البته تکراری بودن این برنامه ها نیز به حدی بوده است که تلاش برای لذت بردن از یک پویانمایی ایرانی را نیز لوث کرده است.
البته تصور اشتباهی نیست که معمولا کودکان فیلم ها و کارتونهایشان را بارها و بارها تماشا می کنند، اما آیا می توان انیمیشنی بزرگ سال پسند مثل شکرستان یا بوستان سعدی را نیز مانند شرک و دیو و دلبر که مملو از تفکرات زیبایی پسندانه کودکانه است مقایسه کرد؟
نکته مهم دیگر در این کارتونها ادبیاتی است که مورد استفاده قرار می گیرد. به ویژه این موضوع را در خصوص برنامه های دوبله شده می توان دید. اینکه گروهی از افراد خوش صدا با یا بدون سواد شخصیت شناسی کودک اقدام به دوبله فیلمها و انیمیشن ها می کنند و لهجه های مناطق مختلف روی شخصیت ها می گذارند و شوخی های بزرگسالان را چاشنی خوشمزه تر کردن کارشان می کنند. البته برای اسلامی کردن برنامه ها تلاش نیز می کنند(!) دوستها خواهر و برادر می شوند، لباسها پوشیده می شوند و تعداد محدودی از موسیقی ها حذف می گردد، اما محتوا همان است و کودک را میخکوب می کند.
تا چند ماه دیگر که برنامه های ساخت ایران نیز ته بکشند، این شبکه هم تمام و کمال تبدیل به میدان پخش کارتونهایی خواهد شد که بارها در این سایت در خصوصشان صحبت کرده ایم. انمیشن هایی که با تفکری عمیق و با اهدافی مشخص تولید می شوند برای کودکانی که دیگر چندان کودک نیستند. با هدفی که در مقدمه به آن پرداختیم. آموزش به اسم سرگرم سازی!