هنر ولایی
بنابراین این اضلاع سه گانه را هنر باید داشته باشد: ریشه عقلانی داشته باشد، در کارگاه خیال بطور دقیق مهندسی شده باشد و خروجی او هم جمال محسوس باشد، یعنی بوسیله هنرمندانی که هم عقلانیت را خوب تحمل کردند و درک کردند هم در کارگاه خیال خوب مهندسی کردند و هم سبک رفتار و گفتار و نوشتار آنها دلپذیر است. هنر با بازی فرق می کند با لهو و لعب فرق می کند هنرمند هرگز بازیگر نیست آنکه بازیگر است نمی تواند هنرمند باشد.
بخش دیگر مسئله ولایی است. اول کسی که ولی جهان و انسان است خداست که الله «ولله هو الولی الحمید» آنکه والی ماست ولی ماست سرپرست جهان امکان است کسی است که جهان آفرین است جهان آفرین ما را به سه اصل عمیق دعوت کرده است که اگر آن سه اصل عمیق را درست بررسی کردیم و در کارگاه هنر حضور عالمانه پیدا کردیم هنر ما هنر ولایی خواهد شد آن اصول سه گانه عبارت است از جهان دانی، جهان داری و جهان آرایی.
آنکه جهان را نمیشناسد از آغاز و انجام جهان بی خبر است این علمش ابتر است هم منقطع الاول است هم منقطع الآخر نه مبدا پیدایش جهان را می داند و نه از بعد از مرگ خبری دارد او خیال می کند انسان که می میرد می پوسد و بعد از مرگ خبری نیست چنین فردی بازیگر است نه هنرمند. جهان دانستن جهان دانی این عنصر اول است.
جهانداری عنصر دوم است که به مدیریت بر می گردد، به تدبیر برمی گردد، به هنر سیاست و جامعه شناسی برمی گردد که انسان بتواند آثار صنع الهی را بخوبی حفظ کند دانستن جهان یک عنصر است داشتن امکانات جهانی عنصر دوم است ولی بخش اساسی را هنر به عهده دارد و آن جهان آرایی است، این آرایش جهان برای این است که انسان از دو منظر نیازمند است یکی نیازمند به مسائل اندیشه است و یکی نیازمند مسائل انگیزه.
اندیشه انسان را آن جهان دانی و جهان داری اداره می کند اما انگیزه انسان را جهان آرایی اداره می کند هنر، این بخش را به عهده دارد که می تواند جهان را خوب بیاراید صحنه را خوب بیاراید آن مطالب معقول را بخوبی ارائه دهد بعد از آرایش و پروایش قابل پذیرش کند هنرمند این مثلث پر برکت را در خود هضم می کند یک جهاندان خوبی است، یک جهاندار خوبی است، یک جهان آرای خوبی است که فقدان هر کدام از این سه عنصر محوری باعث می شود انسان هنر ولایی را از دست بدهد، گاهی اصل هنر را از دست می دهد، گاهی ولایی بودن هنر را از دست می دهد.
خدای سبحان خود را بعنوان ولی معرفی کرد «والله هو الولی» این اسم پربرکت که از اسماء حسنای خداوند سبحان است آن را به خلفا و انبیائ و اولیای خود ادا کرد فرمود اینها اولیای شمایند «انما ولیکم الله و رسوله والذین آمنوا الذین یقیمون الصلاه و یوتون زکاه و هم راکعون» و در بخش وسیع تر فرمود «المومنین و المومنات بعضهم اولیاه بعضهم» این ولایت متقابل هنر متقابل را دارد ولایت یکسویه هنر یکسویه دارد هنر ولایی اگر درباره والیان نسبت به امت باشد هنر یکسویه که تدبیر خوب سیاست خوب مدیریت خوب رحمت و رفعت خوب دارد.
و اگر این هنر ولایی در بین توده مسلمان ها باشد امت اسلامی باشد یک هنر ولایی متقابل است که بعضهم اولیاءَ بعض بنابراین اگر سخن از تدبیر دینی باشد هنر ولایی خواهد بود هنر این قدرت را دارد که ابعاد قضیه را از سه منظر به بیننده یا شنونده منتقل کند اگر شما مسئله هندسه فضایی را خوب بررسی می کردید می دیدید پی بردن به مسائل هندسه فضائی خیلی آسان تر از گذشته است در گذشته راهی برای تجسیم و تصویر سه بعد نبود فقط مسطحات را ارائه می کردند وقتی استاد هندسه فضایی تدریس می کرد از کره سخن می گفت مستمع دایره تحویل می گرفت اگر از مکعب سخن می گفت او مربع تحویل می گرفت آنچه را که در کاغذ می دید طول و عرض بود دیگر عمق و ارتفاع در منظر او نبود اما با تجسیم هنرمندانه هنرمندان هندسه فضایی وضع خاصی پیدا کرده است.
مسائل هنری دیگر هم همینطور است مطلب بعدی آن است که افرادی نظیر شهید آوینی رضوان الله تعالی علیه و دیگر شهدایی که شربت شهادت نوشیدهاند اینها سعی کردهاند آثار قرآن و عترت را در صورت و کسوت و جامه هنر به جامعه منتقل کند اینها گوشهای از آثار هنر ولایی است اگر ولایت به این معناست که ذات اقدس اله مدبر و مدیر است و اگر به این معناست که انبیا و اولیائ الهی تدبیر جامعه را به عهده دارد و اگر به این معناست که امت اسلامی ولایت متقابل را دارد این گسترش هنر دینی را به همراه خواهد داشت مردم هنرمند با جهان آرایی دارند زندگی می کنند یک انسان هنرمند رفتار و گفتار و نوشتارش هم دلپذیر است به عنوان نمونه شما می بینید عباس عموی پیامبر(ص) سنش از حضرت رسول بیشتر است وقتی از او سئوال می کنند انت اکبر عن رسول الله (ص)؟ تو بزرگتری یا پیغمبر؟ او نمی گوید من بزرگترم می گوید «هو اکبر و انا اسن» او بزرگتر است ولی سن من بیشتر است این ادب درگفتار باعث لذت شنونده خواهد بود در رفتار هم به شرح ایضا در نوشتار هم به شرح ایضا اگر جامعه ما از برکات هنر ولایی طرفی بسته باشد نوشته های آن ها گفته های آنها رفتار آنها در رسانه ها و غیر رسانه چشمگیر خواهد بود.
بنابراین هنر ولایی می تواند یک روحی در کالبد جامعه ایجاد کند که افراد جامعه هنرمندانه زندگی کنند اگرچه هنر حقیقی را باید در مسائل توحید و وحی و نبوت و سایر علوم وحیانی جستجو کرد و به تعبیر برخی از بزرگان ادب عرفانی میگوید: خود هنردان دیدن آتش عیان نی گپ دل علی النار الدخان، کلام مولوی این است هنر در این است که انسان برابر خطبه نورانی علی بن ابی طالب حرکت کند حضرت وقتی پرهیزکاران کامل را معرفی می کند می فرماید آنها گویا بهشت را می بینند گویا جهنم را می بینند گویا خود در بهشت متنعمند گویا خود در جهنم متاثرند اگر این بزرگوار می گوید: خود هنردان دیدن آتش عیان یعنی هنرمند واقعی کسی است که شهود عرفانی دارد تنها برهان اقامه نمی کند که بهشت حق است جهنم حق است وگرنه اون گپ زدن است عیان نی گپ دل علی النار الدخان حقیقتا بهشت رو می بیند و حقیقتا جهنم را مشاهده می کند آن هنر والا مقدور همگان نیست و از محور بحث هم بیرون است اما این هنر میانی میتواند جامعه را در سایه لطف اولیای الهی منسجم بکند.
از بیانات نورانی امام رضا سلام الله علیه نیز همین است که فرمودند: شما به دیدار یکدیگر بروید شما پیروان مکتب ولایت به قرآن و عترت وقتی کنار هم جمع شدید برکات نورانی ما احادیث ما اقوال ما سیره و سنت و سریرت ما در محافل خصوصی شما مطرح خواهد بود خاصیت احادیث اهل بیت این است که در مردم عاطفه ایجاد می کند این عاطفه یعنی پیوند گرایش با اندیشه انگیزه و اندیشه کار هنرمندانه هنرمندان ولایی است فرمود به اینکه احادیث ما عاطفه ایجاد میکند این که شما میبینید میگوید سنگ روی سنگ بند نمیشود از همین قبیل است این برجهای بلندی که می سازند آهن روی آهن یا سنگ روی سنگ اگر بخواهد بند شود به برکت آن ملات نرم است این ملات نرم است که سنگ ها را روی هم جمع می کند عاطفه و انگیزه و محبت متقابل به منزله یک ملات نرمی است که افراد جامعه را کنار هم جمع می کند و این ها را به صورت یک برج در می آورد.
غرض آن است که ولای متقابل به منزله همان ملات نرم است ولای یک جانبه به منزله همان بنای استوار و مستحکم آمیخته با این ملات نرم است که هم جامعه به مقصد خود می رسد و هم فرهیختگان جامعه در اثر اضلاع سه گانه این مثلث خدمات هنرمندانه ای را به جامعه عرضه می کند که امیدواریم این توفیق نصیب همه شما بشود و همه هنرمندانی که در این راه شربت شهادت نوشیده اند نظیر شهید آوینی رضوان الله تعالی علیه و سایر شهدا مشمول عنایت خاص ولی عصر اروحنا فداه بشوند.
منبع: آوینی فیلم
صفحات: 1· 2